Vẩy nến là bệnh da liễu thường gặp ở mọi lứa t.uổi. Đây là bệnh da mạn tính thường gặp và tiến triển lâu dài, nhiều đợt. Có khi sau một thời gian điều trị, bệnh ổn định, nhưng nếu không duy trì chế độ điều trị, sinh hoạt, làm việc hợp lý thì các thương tổn lại tái phát.
Nguyên nhân do đâu?
Nguyên nhân thật sự gây vẩy nến vẫn chưa rõ. Hiện nay, nhiều nghiên cứu cho thấy có tính di truyền (10% con mắc bệnh nếu bố hoặc mẹ bệnh, 40% con mắc bệnh nếu cả bố mẹ đều bệnh). Các giả thuyết khác cho rằng vẩy nến có liên quan đến gene và rối loạn miễn dịch ở cơ thể người bệnh, từ đó dẫn đến các tế bào da tăng sinh rất nhanh và bất thường. Một số yếu tố cơ bản gây bệnh như:
Vẩy nến có thể xuất hiện ở những da bị chấn thương, thậm chí cả những vết trầy xước nhẹ.
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên do liên cầu trùng như viêm họng, viêm amidan có thể gây khởi phát vẩy nến giọt (một dạng vẩy nến) hoặc làm nặng thêm tình trạng bệnh vẩy nến hiện mắc.
Nhiễm HIV cũng làm nặng thêm bệnh vẩy nến.
Một số thuốc có thể gây khởi phát hoặc làm nặng thêm bệnh vẩy nến như thuốc điều trị tăng huyết áp (ức chế men chuyển, beta-blocker), kháng sốt rét tổng hợp (chloroquin), lithium, một số kháng viêm non-steroid (indomethacine), progesterone và corticosteroid.
Buồn phiền, lo lắng, giận dữ, stress thường dễ làm bùng phát và nặng thêm bệnh vẩy nến.
Yếu tố thời tiết: thời tiết lạnh và khô dễ gây bùng phát các đợt cấp bệnh vẩy nến. Thời tiết nắng, nóng và ẩm thường làm giảm nhẹ bệnh. Tuy nhiên, một số người thường bùng phát bệnh nặng hơn khi tiếp xúc với nắng (vẩy nến nhạy cảm ánh sáng). Rượu và t.huốc l.á làm nặng thêm bệnh vẩy nến.
Khám cho bệnh nhân bị vẩy nến tại BV Da liễu Trung ương.
Nhận biết tổn thương
Tổn thương cơ bản của vẩy nến là đỏ – vẩy. Đám mảng đỏ kích thước to nhỏ khác nhau vài milimet đến một vài centimet, có khi hàng chục centimet (các mảng lớn cố thủ ở một vài vị trí), giới hạn rõ, hơi gồ cao, nền cứng cộm, thâm nhiễm, có khi vẩy trắng choán gần hết nền đỏ chỉ còn lại viền đỏ xung quanh rộng hơn lớp vẩy. Vẩy trắng phủ trên nền đám đỏ, vẩy màu trắng đục hơi bóng như màu xà cừ, như màu nến trắng.
Tổn thương phần lớn xuất hiện đầu tiên ở vùng da đầu và vùng bị tì đè (hai cùi tay, đầu gối, da xương cùng), khu trú một vùng hoặc rải rác nhiều nơi, có khi khắp toàn thân, thường có tính chất đối xứng, tổn thương ở mặt duỗi nhiều hơn mặt gấp. Vẩy nhiều tầng nhiều lớp, dễ bong, khi cạo vụn ra như bột trắng, như phấn, như vết nến, rơi lả tả. Vẩy tái tạo rất nhanh, bong lớp này thì lớp khác lại đùn lên, thường ngứa nhiều ở giai đoạn đang tiến triển.
Bí quyết nào để phòng bệnh tái phát?
Bên cạnh những chỉ định của bác sĩ trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần có những biện pháp trong sinh hoạt hàng ngày để khắc phục và giảm đi các triệu chứng khó chịu. Bệnh nhân tránh căng thẳng thần kinh, sinh hoạt điều độ, hạn chế chất kích thích (rượu, cà phê…). Cần có chế độ sinh hoạt ăn uống để hạn chế bệnh tiến triển và tái phát bằng cách: Hàng ngày, cần vệ sinh thân thể, tắm sạch sẽ giúp loại bỏ các vẩy và da viêm.
Không nên dùng nước nóng và xà phòng có chất tẩy mạnh vì có thể làm tăng các triệu chứng. Cần sử dụng nước ấm và xà phòng nhẹ hoặc có thể dùng dầu tắm riêng biệt. Sau khi tắm, thấm khô làn da, sau đó dùng kem dưỡng ẩm. Thời tiết khô lạnh có thể cần phải sử dụng kem dưỡng ẩm nhiều lần trong ngày.
Đối với người mắc bệnh, để hạn chế tái phát, cần tránh những yếu tố gây bệnh vì có thể làm trầm trọng thêm bệnh. Trước khi tắm nắng, cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc, có thể tắm nắng dưới ánh sáng mặt trời để cải thiện các tổn thương, nhưng quá nhiều ánh nắng mặt trời có thể làm trầm trọng thêm các ổ dịch và tăng nguy cơ ung thư da.
Nếu tắm nắng, tốt nhất là thời gian ngắn 3 lần/tuần, chú ý cẩn thận đến tai, bàn tay và mặt. Cần ghi lại quá trình tiếp xúc trong ánh nắng mặt trời để hạn chế phản ứng ngược. Ngoài ra, cần có chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và tham khảo các thầy thuốc chuyên khoa về bổ sung một số loại thảo dược để giảm ngứa và tránh tổn thương lan rộng.
Người bệnh vẩy nến cần thận trọng với các món ăn lạ dễ gây dị ứng, nhất là những đồ ăn chứa nhiều protein và tanh như tôm, cua, ghẹ, măng, cà, lạp sườn, xúc xích, thịt gà, đồ hộp, trứng… Đồ uống có chất kích thích: rượu, bia, cà phê, trà, t.huốc l.á, tiêu, ớt… Đồ ăn có chứa nhiều chất béo như đường, sữa, mỡ, bơ, sô-cô-la, đồ ngọt tổng hợp…
Ngoài ra, người bệnh vẩy nến phải hạn chế tiếp xúc với hóa chất như xà phòng, dầu gội, sữa tắm… Thận trọng khi sử dụng nước hoa, son phấn, kem dưỡng da, thuốc nhuộm tóc… Cần ăn nhiều thực phẩm chứa các loại axit béo có lợi như omega-3 và các loại rau quả giàu vitamin B12, chất khoáng như kẽm… để nâng cao sức đề kháng cho cơ thể.
Lời khuyên của thầy thuốc
Khi bị mắc bệnh vẩy nến, bệnh nhân cần gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được tư vấn cụ thể, dùng thuốc theo chỉ định, tránh những tác dụng phụ của thuốc.
Hiện nay, có rất nhiều người bệnh tự ý mua thuốc Đông y về sử dụng chữa bệnh vẩy nến đã gây ra những biến chứng toàn thân. Vì vậy, nếu nghi ngờ mắc bệnh vẩy nến, nên gặp bác sĩ để được kiểm tra đầy đủ. Khi sử dụng bất cứ loại thuốc nào cần được sự cho phép của bác sĩ chuyên khoa da liễu, tránh những tổn thương đáng tiếc.
BS. Trần Anh
Theo SK&ĐS
Nguy hại chữa vảy nến qua lời truyền miệng
Bệnh viện Da liễu T.Ư vừa tiếp nhận một bệnh nhân nam trong tình trạng bong chóc toàn thân, sốt cao, mặt căng to. Nguyên nhân là do anh đã nghe mách, đi tiêm thuốc corticoid trong thời gian dài.
Tổn thương toàn thân
Bệnh nhân 40 t.uổi này đã vào viện trong tình trạng mụn mủ, khô da bong vảy toàn thân, kèm sốt 38 độ C, tiểu qua sonde, bộ mặt to tròn điển hình của hội chứng Cushing do dùng thuốc chứa corticoid.
Khám bệnh vảy nến tại Bệnh viện Da liễu T.Ư. Ảnh: Lê Mai
“Bệnh vảy nến là một bệnh mạn tính, có thể ổn định nếu bệnh nhân thăm khám thường xuyên, tuân thủ điều trị của bác sĩ và có chế độ sinh hoạt lành mạnh. Việc dùng các thuốc không rõ thành phần, không có nguồn gốc khiến bệnh không những không khỏi mà còn chịu nhiều tác dụng phụ nguy hiểm khác”.
Bác sĩ Đào Hữu Ghi
Thăm hỏi t.iền sử, bệnh nhân cho biết, cách đây 3 năm đã đến khám tại Bệnh viện Da liễu T.Ư và được chẩn đoán bị vảy nến. Sau 1 tháng điều trị theo đơn bác sĩ kê, tổn thương trên da của bệnh nhân đã thuyên giảm. Tuy nhiên, anh này tin lời giới thiệu của người thân nên đã tự đi đến một số thầy lang bốc t.huốc l.á, thuốc nam về uống nhưng bệnh vẫn lúc nặng, lúc nhẹ.
Một năm trước, lại nghe lời mách, anh đã đến một phòng khám tư, tiêm corticoid theo phác đồ 1 lần/tháng . Sau tiêm, tổn thương đỡ nhiều, nhưng khi anh vừa ngừng tiêm thì bệnh bùng phát nặng hơn. Trước 4 ngày nhập viện, bệnh nhân sốt cao 38 – 39 độ C, mụn mủ và đỏ da bong vảy toàn thân, được chuyển cấp cứu từ viện tỉnh đến Bệnh viện Da liễu T.Ư.
Bác sĩ điều trị cho biết, đây mà một trường hợp vảy nến thể mủ bùng phát sau sử dụng sản phẩm liên quan tới corticoid bằng đường toàn thân (uống hoặc tiêm). Thành phần này thường được pha trộn trong các sản phẩm không rõ nguồn gốc quảng bá rầm rộ trong dân gian như một thần dược trong điều trị vảy nến, khiến bệnh nhân tin dùng mà không nghĩ đến hậu quả.
Theo bác sĩ, corticoid có tác dụng chống viêm, ức chế miễn dịch, là một thuốc chỉ định điều trị vảy nến tuy nhiên chỉ dùng đường bôi. Còn đường uống hoặc tiêm thì lại chống chỉ định với bệnh vảy nến. Vì khi ngừng sử dụng bệnh lại nặng hơn rất nhiều. Ngoài ra, bệnh nhân còn gặp nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.
Tình trạng tự điều trị vảy nến qua lời truyền miệng và gặp hậu quả nghiêm trọng không phải ít. Trước đó, Bệnh viện Da liễu T.Ư cũng đã điều trị cho một bệnh nhân nam 35 t.uổi, tự điều trị vảy nến khiến bệnh không chỉ nặng hơn mà còn đối mặt với nguy cơ ung thư da.
Bệnh nhân cho biết, đã điều trị bằng thuốc Đông y không rõ nguồn gốc, dạng viên, hoàn nhiều năm nay. Khai thác t.iền sử bệnh, hoàn cảnh gia đình, môi trường sống không có yếu tố lây nhiễm arsen. Do đó, bác sĩ Đào Hữu Ghi – Trưởng khoa Điều trị bệnh da nam giới (Bệnh viện Da liễu T.Ư) chẩn đoán có thể bệnh nhân bị ngộ độc arsen mạn tính do sử dụng thuốc Đông y để điều trị bệnh vảy nến.
“Arsen là một kim loại nặng đã được sử dụng trong điều trị vảy nến từ rất lâu nhưng vì các nghiên cứu cho thấy tính độc hại của nó, nên hiện không được sử dụng. Tuy nhiên, một số loại thuốc đông y không rõ nguồn gốc hiện vẫn có sử dụng arsen trong thành phần, do đó có thể gây độc cho bệnh nhân” – bác sĩ Ghi cho biết.
Bệnh mãn tính suốt đời
PGS-TS Lê Hữu Doanh – Phó Giám đốc Bệnh viện Da liễu T.Ư cho biết, ước tính có khoảng 2-3% dân số thế giới mắc bệnh vảy nến. Ở Việt Nam tuy chưa có số liệu điều tra chính xác nhưng theo ước tính có từ 1,5 – 2% dân số mắc bệnh vảy nến. Bệnh vảy nến thường xuất hiện ở t.uổi ngoài 20, có thể gặp ở người lớn t.uổi ngoài 50, đôi khi ở trẻ nhỏ dưới 10 t.uổi và nếu ở t.uổi này thì thường có yếu tố gia đình với biểu hiện bệnh nặng hơn, kéo dài hơn. Tỷ lệ bệnh ở nam và nữ như nhau.
Cơ chế sinh bệnh vảy nến bao gồm yếu tố gen di truyền, rối loạn yếu tố miễn dịch, và các yếu tố từ môi trường. Các yếu tố khác như nhiễm khuẩn, chấn thương, thuốc, thức ăn. Ngoài ra, các yếu tố có thể làm bệnh nặng hơn như: Các sang chấn như gãi, chà sát mạnh; n.hiễm t.rùng, thường là nhiễm liên cầu; các stress tâm lý, sử dụng thuốc corticoid; uống rượu…
Bệnh vảy nến là bệnh mãn tính, diễn biến bệnh lâu dài, có thể khỏi một thời gian dài nhưng cũng có nhiều trường hợp tái phát liên tục. Tuy bệnh không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng gây trở ngại cho cuộc sống sinh hoạt, dễ làm chất lượng sống giảm sút, bệnh nhân lo lắng, tự ti…
Theo danviet.vn
